Jak rozpoznać i leczyć zapalenie błony śluzowej jamy ustnej?

Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej jest bardzo powszechnym zjawiskiem, co wynika ze specyfiki samej jamy ustnej. Jest ona idealnym miejscem do rozwoju i gromadzenia się patogenów, co powoduje jej narażenie na infekcje i stany zapalne. Jak rozpoznać zapalenie błony śluzowej jamy ustnej? Jakie są najczęstsze rodzaje zapalenia śluzówki? Jakie leczenie podjąć?

Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej – czym jest? Co je wywołuje?

Zapalenie błon śluzowych jest stanem powodującym bolesne dolegliwości i wiążącym się z rozwojem ogniska zapalnego w obrębie śluzówki. Do sytuacji tej dochodzi najczęściej w wyniku pojawienia się patogenów, przede wszystkim bakterii. Jama ustna jest idealnym środowiskiem do ich rozwoju – posiada odpowiednią ciepłotę i wilgoć, oraz jest bogata w substancje odżywcze.¹

Zapaleniu błony śluzowej jamy ustnej sprzyja brak odpowiedniej higieny, urazy mechaniczne (np. na skutek noszenia aparatu ortodontycznego) czy inne schorzenia jamy ustnej, np. paradontoza.²

Zapalenie błon śluzowych może powstać również pod wpływem chorób ogólnoustrojowych, najczęściej – cukrzycy.²

Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej – jak rozpoznać?

Zapalenie śluzówki jamy ustnej może mieć kilka postaci²:

• wrzodziejącą,
• grzybiczą,
• opryszczkową,
• aftową.

Wrzodziejące zapalenie błony śluzowej można rozpoznać m.in. po brzydkim zapachu z ust oraz owrzodzeniom pojawiającym się na śluzówce.²

Zapalenie grzybicze charakteryzuje ból oraz biały nalot, z kolei opryszczkowe – obecność niewielkich zmian (pęcherzyków) wypełnionych płynem.²

Aftowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej

Najczęstszym jednak schorzeniem jest aftowe zapalenie jamy ustnej, które może być nasilone również przez niedobory substancji takich jak kwas foliowy czy witamina B12.³

Zwykle afty mają postać tzw. nadżerek Mikulicza (afty małe) – są małych rozmiarów (mogą łączyć się w skupiska) i nie sprawiają dużych dolegliwości bólowych.³

Nieco inaczej sytuacja wygląda w przypadku tzw. aft dużych – Suttona. Są one zdecydowanie rzadsze, jednak ich rozmiary oraz nasilenie dolegliwości bólowych są na tyle uporczywe, że często przeszkadzają nie tylko w jedzeniu czy piciu, ale również w mówieniu.³

Wszystkie afty goją się same, co zwykle trwa ok. 14 dni (w przypadku nadżerek Suttona czas może być dłuższy).³

Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej – jak leczyć?

Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej wymaga świadomego działania w zakresie higieny jamy ustnej oraz stosowania odpowiednich preparatów, łagodzących dolegliwości i wspomagających regenerację tkanki.⁴

Preparaty te najczęściej mają postać żelu tworzącego warstwę ochronną w miejscu ogniska zapalnego. Jednym z nich jest m.in. Sachol żel stomatologiczny. Jest to wyrób medyczny, przeznaczony do stosowania miejscowego.⁵

Żel stomatologiczny Sachol zawiera m.in.⁵:

• salicylan choliny,
• chlorek cetalkoniowy.

Są to substancje o działaniu przeciwzapalny i przeciwbólowym. Dzięki temu żel uśmierza przykre dolegliwości pojawiające się przy zapaleniu śluzówki oraz wspomaga jej regenerację. ⁵

Żel należy stosować 2–3 razy w ciągu doby i nakładać bezpośrednio na chore miejsce (wmasowując przez ok. 2 minuty).⁵

Po aplikacji preparatu warto zrezygnować ze spożywania posiłków i napoi, gdyż w tym czasie uwalniane są substancje aktywne. Powstaje również warstwa ochronna, zabezpieczające chorobowe miejsce m.in. przed czynnikami zewnętrznymi.⁵

Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej – jak tego uniknąć?

Aby zmniejszyć ryzyko zapalenia śluzówki jamy ustnej, należy przede wszystkim dbać o prawidłową higienę. Podstawą jest regularne szczotkowanie zębów 2 razy dziennie.⁶

Warto stosować również płyny do płukania jamy ustnej, a wieczorem wykonać nitkowanie zębów. Należy również pamiętać o regularnych wizytach u stomatologa i w razie potrzeby – wykonać zabieg higienizacji zębów.⁶

Bibliografia:

1.  Abranches J., Zeng L. i inni, Biology of Oral Streptococci, Microbiology Spectrum, 2018,6.
2. Zagor M., Ostre zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, Medycyna Praktyczna, 2018., dostęp: 5.12.2021
3. Owrzodzenia aftowe, Przegląd Pediatryczny, dostęp: 5.12.2021
4. Kozłowski Z., Konopka T., Wybrane zagadnienia z farmakoterapii chorób błony śluzowej jamy ustnej, Dental and Medical Problems, 2004.
5. Charakterystyka Produktu Leczniczego Żel stomatologiczny Sachol, dostęp: 23.04.2022.
6. Tomaszewska I., Higiena jamy ustnej dorosłych pacjentów, Medycyna Praktyczna, 2016, dostęp: 5.12.2021