Przyczyny powstawania opryszczki i zajadów, jak z nią walczyć i zapobiegać?

Opryszczka – definicja i przyczyny powstania

Statystyki podają, że co trzeci Polak powyżej 15. roku życia miał objawy zakażenia wirusem HSV, a 89,9% populacji posiada przeciwciała swoiste przeciw HSV. Do zakażenia opryszczką dochodzi poprzez kontakt z osobą zakażoną albo będącą nosicielem wirusa. Nośnikiem wirusa są wydzieliny, takie jak ślina, łzy, wydzieliny z dróg płciowych i układu moczowego, do kontaktu z którymi dochodzi w wyniku przerwania ciągłości skóry lub błon śluzowych. Zakażenie HSV-1 może wystąpić w wyniku dotykania i używania tych samych przedmiotów, co nosiciel wirusa. Opryszczka może pojawić się jednorazowo, jednak zazwyczaj ma charakter nawrotowy, zwłaszcza w momentach osłabienia układu odpornościowego organizmu.

Czynniki, które sprzyjają nawrotom choroby to:

• stres,
• fizyczne przemęczenie organizmu,
• infekcje głównie górnego odcinka dróg oddechowych,
• ekspozycja na promieniowanie UV,
• urazy w okolicy ust,
• menstruacja,
• Stosowanie leków immunosupresyjnych.

Objawy zakażenia opryszczką na skórze wyglądają następująco:

1. Dochodzi do miejscowego uczucia mrowienia, pieczenia, swędzenia,
2. Pojawiają się bolące pęcherzyki wypełnione treścią surowiczą,
3. Pokrywy pęcherzyków pękają i powstają nadżerki pokrywające się strupem.

Proces gojenia w zakażeniu pierwotnym trwa nawet 2 tygodnie, a w nawrocie kilka dni.

Zdarza się, że powikłaniem opryszczki wargowej może być wyprysk opryszczkowaty Kaposiego, charakteryzujący się rozległymi zmiany opryszczkowymi w przebiegu infekcji pierwotnych lub wtórnych, które dotyczą osób z obniżoną odpornością oraz pacjentów z rozległymi zmianami zapalnymi skóry, długo stosujących miejscowe glikokortykosteroidy.

Leczenie Opryszczki

Wielu pacjentów uważa opryszczkę za dość błahą chorobę, której nie warto leczyć. Co najwyżej starają się objawowo leczyć skutki zakażenia, gdyż zazwyczaj występujące na wargach pęcherze i strupy stanowią dość widoczny defekt kosmetyczny. Lekarze są jednak zdania, że nie należy bagatelizować tej choroby, gdyż leczenie nie tylko przyspiesza zlikwidowanie nieładnych zmian na skórze, zmniejsza pieczenie i ból w miejscu pęcherza, ale także chroni pacjenta przed ryzykiem nawrotów choroby.

Rozróżniamy dwa schematy leczenia opryszczki:

1. Leczenie objawowe – zazwyczaj kiedy są rzadkie nawroty choroby i  występuje łagodny lub średni przebieg choroby. Nie wystąpił rumień wielopostaciowy lub wyprysk Kaposiego.

Leczenie objawowe zazwyczaj polega na doustnym podaniu leku przeciwwirusowego (najlepsze działanie na HSV-1 daje acyklovir – skuteczny zwłaszcza w hamowaniu replikacji wirusa – dostępny także bez recepty), a także dodatkowo stosowanie leczenia miejscowego w postaci maści lub kremów. Miejscowo zazwyczaj stosuje się maści z acyklovirem. Lek łagodzi ból i przyspiesza gojenie się zmian chorobowych, zwłaszcza podany w pierwszej dobie wystąpienia choroby. Innym lekiem stosowanym w maściach na opryszczkę jest dokonazol, który blokuje wnikanie wirusa do zdrowych komórek skóry. Czasami w celu szybszego wysuszenia powstałych strupów stosuje się maści ściągające np. maść cynkową.

2. Leczenie supresyjne – stosuje się gdy występują częste nawroty zakażenia o cięższym przebiegu. Zdarzają się epizody rumienia wielopostaciowego a także kiedy wystąpił rumień Kaposiego.

W leczeniu supresyjnym z reguły przewlekle zaleca się stosowanie leków doustnych (4-6 miesięcy). Preparaty miejscowe powinno dołączać się w czasie ponownego pojawienia się zmian skórnych.

Zapobieganie opryszczce

W celu uniknięcia zakażenia wirusem opryszczki powinniśmy przede wszystkim unikać kontaktu z osobą chorą lub nosicielem wirusa. Ze względu na to, że wirus wnika przez błonę śluzową warg i ust, należy unikać np. całowania w usta lub okolice oczu, zwłaszcza małych dzieci. Często osoba zakażona często nie jest świadoma, że jest nosicielem tego wirusa, gdyż u niej przebieg choroby występuje bezobjawowo. Ponadto należy unikać używania cudzych sztućców, szczoteczki do zębów czy dotykania ust rękoma.

W przypadku nawracających objawów choroby, powinniśmy poddać się zaleconemu przez lekarza leczeniu lekiem przeciwwirusowym (np. acyklovirem), w celu zmniejszenia siły i częstotliwości kolejnych objawów.

Zajady – definicja i przyczyny powstania

Zajady czyli zapalenie drożdżakowate kątów ust. Są to przewlekłe stany zapalne w okolicach ust zwykle dwustronne, przebiegające z tworzeniem się nadżerek i pęknięć. Czasami przyczyną ich powstawania są zakażenia bakteryjne lub alergie (np. na nikiel, który wchodzi w skład stali nierdzewnej – sztućce). Nadżerkom towarzyszą dolegliwości bólowe, głównie przy otwieraniu jamy ustnej.

Zajady powstają zazwyczaj u osób przemęczonych, zestresowanych i niedożywionych. Czynnikami sprzyjającymi są też:

• szerokie otwieranie ust,
• drażnienie przez protezy dentystyczne,
• niedobory witamin z grupy B, kwasu foliowego i żelaza,
• cukrzyca.

Mogą powstawać w następstwem nadmiernego ślinienia lub przeciwnie nadmiernej suchości jamy ustnej. Czasami są efektem ubocznym działania leków np. izotretynoiny.

Leczenie zajadów

Sposób leczenia zajadów uzależniony jest od czynnika je wywołującego. Najczęściej zazwyczaj wystarczy ograniczyć kontakt z czynnikiem będącym bezpośrednią przyczyną powstawania zajadów. W razie potrzeby można wykonać posiew ze zmian.

Leczenie domowymi sposobami

Chcąc pozbyć się zajadów warto najpierw wypróbować tzw. domowe sposoby. Przede wszystkim w związku z tym, że najczęściej kąciki ust pękają u osób przemęczonych i zestresowanych o obniżonej odporności, warto leczenie zacząć od podreperowania stanu całego organizmu.

Dieta

Należy wzbogacić ją w witaminy z grupy B, a także witaminę C. Warto wprowadzić do jadłospisu produkty zawierające kwas foliowy, a więc: sałaty, szpinak, kapustę. Ponadto  żywe bakterie probiotyczne obecne w przetworach mlecznych, jak np. kefiry, jogurty pomogą odbudować florę bakteryjną przewodu pokarmowego.

Inne codzienne produkty pomocne w leczeniu zajadów to np.:

1. Miód – posiada właściwości przeciwzapalne. Należy łyżeczkę miodu połączyć z kilkoma kroplami tranu i mieszanką smarować na noc kąciki ust.
2. Czosnek – działa grzybobójczo i bakteriobójczo. Można go stosować miejscowo (w formie papki do nacierania), jak i w diecie. Szybko zwalczy drożdżaki, paciorkowce i gronkowce.
3. Aloes i ogórek – posiadają głównie właściwości kojące. Ponadto sok z aloesu działa odkażająco, hamuje namnażanie się drobnoustrojów, a także regeneruje naskórek.
4. Pasta do zębów – wysusza chorobowo zmienione miejsce, tym samym przyspiesza gojenie się ran.

Leki na zajady dostępne w aptece

Jeżeli domowe sposoby leczenia zajadów okażą się niewystarczające, warto zapoznać się z ofertą, którą oferuje apteka ogólnodostępna albo apteka online. Znaleźć możemy tam tanie leki i inne produkty dostępne bez recepty w łatwy i wygodny sposób.

Do preparatów pomocnych przy leczeniu zajadów zaliczyć możemy:

• Witaminę B2 – jako samodzielny doustny preparat lub też w witaminowym preparacie wieloskładnikowym,
• Maści bakteriostatyczne, odkażające, ściągające, – np. Maść z szałwią lekarską,
• Maści przeciwgrzybicze – zawierające w składzie np. Clotrimazolum
• Maści przeciwzapalne – np. Sterydowa z hydrokortyzonem,
• Maść natłuszczająco – regenerujące – np. Z witaminami A i E.

Konsultacja lekarska

Czasami jednak domowe sposoby i samoleczenie preparatami z apteki nie dają pożądanych rezultatów a zajady nie dają się wyleczyć albo często nawracają. Warto wtedy udać się do lekarza, który zleci badania krwi pod kątem awitaminozy lub anemii.  Właściwe w tej sytuacji będzie także pobranie wymazu z ran w celu zidentyfikowania, jaki dokładnie patogen jest odpowiedzialny za pękanie kącików ust. Lekarz może zalecić odpowiednie leczenie – antybiotyk, jeżeli przyczyną są bakterie; lek przeciwgrzybiczy jeśli zajady wywoływane są przez grzyby a także zaleci konkretną terapię witaminową.