Pojawiające się na skórze twarzy i całego ciała znamiona barwnikowe budzą u niektórych ich posiadaczy niepokój. Obawy związane są oczywiście z faktem, że każdego roku na nowotwory skóry, które mogą przybierać formę znamion, zapadają setki tysięcy osób na całym świecie. Każde znamię warto obserwować i kontrolować jego kształt, kolor, a także ewentualne zmiany w tych aspektach. Tylko wówczas można wykryć nowotwór w jego wczesnym stadium i podjąć leczenie, które ma wtedy większe szanse powodzenia. Dlaczego zatem trzeba badać zmiany barwnikowe i czy można je usuwać?
Znamiona barwnikowe – czym są i jak powstają?
Znamiona barwnikowe, inaczej zwane melanocytowymi, to nic innego, jak namnożenie w jednym miejscu melanocytów – komórek barwnikowych, wyraźnie odcinających się kolorem, a niekiedy również strukturą od otaczającego je naskórka. Znamiona najczęściej przybierają barwę jasno bądź ciemnobrązową, a nawet niebieską. Dodatkowo znamiona mają zwykle okrągły kształt o regularnych brzegach i mogą mieć płaską lub wypukłą strukturę. Zmiany te mają w większości przypadków zupełnie łagodny charakter i nie trzeba poddawać ich terapii. Istnieją jednak przesłanki, które sprawiają, że znamiona barwnikowe powinny pozostawać pod stałą kontrolą lekarza i być co jakiś czas badane.
Przyczyn tego, że niektórzy ludzie posiadają na ciele znikomą ilość znamion, a inni wręcz przeciwnie, jest kilka. Należą do nich:
- ekspozycja skóry na promieniowanie UV;
- uwarunkowania genetyczne;
- zaburzenia hormonalne;
- przyjmowanie niektórych grup leków, w tym środków hormonalnych;
- mechaniczne uszkodzenia naskórka;
- nieprawidłowości w syntezie białek.
Trzeba także pamiętać, że z niektórymi zmianami barwnikowymi się rodzimy, a inne pojawiają się na naszej skórze wraz z wiekiem. Zarówno jedne, jak i drugie mogą być całkowicie niegroźne, bądź w wyniku splotu różnych czynników zmienić się w nowotwór skóry.
Rodzaje zmian barwnikowych – co warto wiedzieć?
Pierwszym podziałem systematyzującym rodzaje znamion barwnikowych, jest wspomniane wyżej rozróżnienie na znamiona wrodzone oraz nabyte. Znamiona wrodzone pojawiają się stosunkowo rzadko i przybierają zazwyczaj postać zmiany melanocytowej o sporych rozmiarach, grudkowatej strukturze i jednolitym zabarwieniu. W przypadku znamion barwnikowych nabytych wyróżnia się:
- znamiona nabyte łagodne – ich geneza sięga wieku dziecięcego, natomiast ilość tego typu znamion ulega zwielokrotnieniu w trakcie okresu adolescencji, a następnie także pomiędzy 20 a 30 rokiem życia. Łagodne znamiona nabyte to najczęściej jasnobrązowe lub ciemnobrązowe zmiany, ale o równomiernie rozłożonym kolorycie. Również struktura tych znamion jest jednolita i symetryczna, a ryzyko ich zezłośliwienia jest niewielkie.
- znamiona nabyte atypowe (dysplastyczne) – są właściwie przeciwieństwem znamion łagodnych. Odznaczają się nieregularnym kształtem, obecnością wielu barw w obrębie jednego znamienia, nierówną strukturą i brzegiem znamienia. Zmiany te są zdecydowanie bardziej narażone na transformację w kierunku nowotworu skóry i dlatego powinny pozostawać po regularną kontrolą dermatologa, a także samego pacjenta, który jako pierwszy może zauważyć niepokojące symptomy.
Wśród znamion barwnikowych wyróżnia się także wiele zmian o szczegółowej charakterystyce. Należą do nich na przykład znamiona Suttona (otoczone odbarwionym fragmentem skóry), znamiona błękitne o niebieskim zabarwieniu charakterystyczne dla wieku dziecięcego, czy znamiona Beckera obejmujące zazwyczaj spory obszar skóry pokrytej bardziej intensywnym owłosieniem. Każde znamię bez względu na jego rodzaj należy skonsultować z lekarzem celem zdiagnozowania i zaplanowania ewentualnej terapii.
Zmiany barwnikowe – dlaczego trzeba je badać?
Czerniak skóry to złośliwy nowotwór o największej dynamice wzrostu zachorowań. Tylko w Polsce od roku 1982 do 2002 roku liczba osób, u których zdiagnozowano czerniaka wzrosła trzykrotnie! Wyróżnia się kilka grup czynników zwiększonego ryzyka w kontekście zapadalności na czerniaka. Są nimi przede wszystkim częsta ekspozycja na promienie słoneczne zarówno naturalne, jak i sztuczne emitowane na przykład w solariach, bardzo jasna karnacja, a więc niewiele barwnika w skórze, notoryczne, mechaniczne lub chemiczne drażnienie znamienia barwnikowego. Nie bez znaczenia pozostają także predyspozycje genetyczne, a konkretnie rodzinny zespół znamion atypowych.
Regularne badanie znamion, szczególnie tych atypowych powinno odbywać się co 6 do 12 miesięcy. Dlaczego jest to tak ważne? Ponieważ zdiagnozowanie czerniaka we wczesnym stadium daje dużą szansę na wyleczenie nowotworu. Sprzyjająca jest tu także ułatwiona identyfikacja odbywająca się na podstawie biopsji zmiany pierwotnej oraz węzłów chłonnych. Badanie zmian barwnikowych konieczne jest także w innym kontekście. Chodzi tu mianowicie o przygotowanie do usunięcia znamion ze względów estetycznych lub zdrowotnych.
Usuwanie znamion – czy jest możliwe?
Okazuje się, że bez względu na powody, zmiany barwnikowe można, a w niektórych przypadkach trzeba usuwać. Wiele znamion sprawia, że pacjenci mają obniżoną samoocenę, a pozostające na ich skórze zmiany urastają do uprzykrzającego życie kompleksu. Nic nie stoi wówczas na przeszkodzie, aby po pogłębionym wywiadzie i badaniu znamienia pacjent został skierowany na chirurgiczne wycięcie zmiany skórnej, które odbywa się na sali zabiegowej, ale nie wymaga hospitalizacji. Zabieg taki trzeba wykonać w profesjonalnej klinice, takiej jak na przykład https://www.klinikaantiaging.pl/zabieg/chirurgiczne-wyciecie-zmiany-skornej/. Jest to niezwykle istotne, gdyż konsultacja, kwalifikacja do zabiegu, jego przeprowadzenie i wysłanie zmiany do badań histopatologicznych musi odbyć się przy zachowaniu najwyższych standardów.
Usuwanie znamion może odbywać się zarówno ze względów estetycznych, jak i zdrowotnych w przypadku zmiany o podejrzanej charakterystyce. Dodatkowo warto usuwać znamiona, które znajdują się w miejscach narażonych na drażnienie elementami odzieży, biżuterią, a także środkami chemicznymi. Bez względu na typ znamion barwnikowych najważniejsza jest profilaktyka i stała kontrola nad ich wielkością, strukturą i kolorem. W przypadku zauważenia jakichkolwiek niepokojących objawów należy jak najszybciej udać się na konsultację lekarską.