Osoby cierpiące z powodu atopowego zapalenia skóry lub uporczywego wyprysku bardzo często zgłaszają się po pomoc do dermatologa. Silny świąd, rumień na skórze i sączące się strupy to objawy, które przeszkadzają w codziennym życiu. Po przeprowadzeniu wywiadu z pacjentem, lekarze bardzo często zalecają, aby zmiany na skórze smarować lekami z kortykosteroidami.
Co to są kortykosteroidy?
Kortykosteroidy to hormony kory nadnerczy, które są naturalnie wytwarzane w naszym ciele i odpowiadają za wiele procesów życiowych. Ich zadania w organizmie są różnorakie – działają przeciwzapalnie, przeciwalergicznie, immunosupresyjnie, przeciwobrzękowo, regulujące przemiany węglowodanów, białek i tłuszczy. Dzięki temu, że posiadają tak szerokie spectrum działania, syntetyczne kortykosteroidy można wykorzystywać w leczeniu rozmaitych chorób (zwłaszcza w alergologii, reumatologii, transplantologii, hematologii i chorobach wewnętrznych).
Kortykosteroidy należą do jednych z najskuteczniejszych leków przeciwzapalnych. Można je stosować wewnętrznie (doustnie, domięśniowo, dożylnie, dostawowo, doodbytniczo, dospojówkowo) lub zewnętrznie na skórę. Leki stosowane na skórę to zwykle kremy, maści, emulsje lub aerozole. Nałożone na zmienione miejsca łagodzą stan zapalny i zmniejszają uczucie świądu. Warto pamiętać, że dawki kortykosteroidów podawane w formie leków znacznie przekraczają dobową produkcję tych hormonów w organizmie. Są to silne leki i o tym, czy i jak długo je stosować zawsze decyduje lekarz. Nawet po zakończeniu terapii kortykosteroidami skóra jeszcze przez długi czas może wymagać specjalnej pielęgnacji nawilżająco-natłuszczającej.
Czy kortykosteroidy są naprawdę takie niebezpieczne?
Wiele mówi się o tym, że terapia kortykosteroidami jest ryzykowna. Wszystko jednak zależy od tego, jakie dawki leków mamy przyjmować i czy będą to specyfiki stosowane wewnętrznie, czy zewnętrznie. Faktem jest, że kortykosteroidy stosowane wewnętrznie są dużo groźniejsze niż te zawarte w kremach czy maściach.
Kortykoterapia wewnętrzna wiąże się z licznymi powikłaniami takimi jak stany depresyjne i chwiejność nastroju, nadciśnienie tętnicze, zespół Cushinga (gromadzenie się tkanki tłuszczowej w niektórych miejscach ciała, na przykład wzdłuż kręgosłupa i na brzuchu), otyłość, wiotczenie skóry, obrzęki, osteoporoza, zaćma, łatwe powstawanie siniaków, owrzodzenia w przewodzie pokarmowym oraz skaza krwotoczna wywołana zwiększoną kruchością naczyń krwionośnych. Dlatego tak ważne jest, by leczenie było prowadzone pod ścisłą kontrolą lekarza i w żadnym wypadku nie było nagle przerywane (z kortykosteroidów trzeba zawsze schodzić stopniowo i powoli, aby nie zaburzyć działania nadnerczy).
Dobra wiadomość jest jednak taka, że preparaty zawierające kortykosteroidy stosowane miejscowo na skórę nie wywołują takich silnych efektów ubocznych jak leki podawane wewnętrznie. Istnieją jednak powikłania, które wiążą się ze zbyt długim stosowaniem leków. Po dłuższym czasie mogą pojawić się zmiany trądzikowe (rumieniowo-grudkowo-krostkowe), zanik skóry, rozstępy oraz drobne rozszerzone naczynia krwionośne. W przypadku, gdy kortykosteroidy są stosowane długo lub na duże powierzchnie ciała może dojść do ich wchłonięcia ze skóry do układu krążenia. Dlatego bardzo ważne jest, aby ściśle trzymać się zaleceń lekarza i smarować skórę nie częściej niż zalecił specjalista.
Dermatolog musi bardzo dokładnie wytłumaczyć nam jak stosować przepisane lek – jak często go nakładać, w jakiej dawce i przez ile dni. Dodatkowo przed pierwszym użyciem na skórę warto przeczytać ulotkę dołączoną do opakowania leku i zapoznać się z zawartymi w niej zaleceniami. Niestety stosowanie na skórę preparatów zawierających kortykosteroidy może nasilać inne schorzenia skórne (trądzik zwykły, trądzik różowały oraz pierwotne zakażenia grzybicze).
Jak bezpiecznie stosować kortykosteroidy?
Kortykosteroidy to jedne z najbardziej skutecznych leków przeciwzapalnych i bardzo często są jedyną opcją dla osób, które zmagają się z ciężkimi zmianami na skórze. Aby leczenie nimi było bezpieczne, należy stosować się do kilku prostych zasad:
- stosować leki tylko i wyłącznie zgodnie z zaleceniami lekarza (przez ściśle określony czas i tylko na konkretne miejsca na skórze),
- jeśli po 2 tygodniach terapii stan skóry się nie poprawia, należy znów zgłosić się od lekarza,
- podczas terapii należy unikać opalania, ponieważ promienie słoneczne mogą doprowadzić do powstania trwałych przebarwień,
- pomiędzy smarowaniem skóry lekami, dobrze jest stosować dodatkowo preparaty nawilżająco-natłuszczające,
- jeśli stan skóry się pogarsza po zastosowaniu leków, może to świadczyć o zakażeniu lub uczuleniu na lek. W takim wypadku należy natychmiast przerwać używanie maści i zgłosić się do lekarza,
- jeśli kortykosteroidy mają być stosowane przez długi czas, należy pamiętać, aby cały czas pozostawać pod ścisłą kontrolą lekarza. Długie stosowanie hormonów lub nakładanie ich na duże obszary ciała może wywołać skutki uboczne.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!