Probiotyki, czyli tzw. dobre bakterie, zasiedlające mikroflorę jelitową człowieka, wspomagają kształtowanie się układu pokarmowego już od narodzin. Choć występują naturalnie w niektórych produktach spożywczych, czasem trzeba uzupełniać je suplementami diety. Dlaczego warto wzbogacić dietę o bakterie probiotyczne?
Czym tak naprawdę jest probiotyk?
Słowo „probiotyk” stało się modne, odkąd apteczne półki uginają się pod różnymi markami tych preparatów (np. Linex Forte, Trilac, Bactilac), a farmaceuta za okienkiem proponuje je jako osłonkę do każdego antybiotyku. Niestety nie wszystkie preparaty zasługują na miano prawdziwych probiotyków.
Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia, probiotykiem możemy nazwać tylko te drobnoustroje, które – wprowadzone do organizmu w odpowiednich ilościach – wywołują pożądany przez nas efekt, a więc dają korzyści zdrowotne. Jednakże pewni takiego efektu możemy być tylko, stosując przebadane, opatentowane szczepy, a nie wszystkie preparaty mogą się nimi pochwalić – na niektórych widnieje tylko nazwa gatunkowa bez podania symbolu szczepu.
Warto wybierać produkty ze szczepami, co do których mamy pewność, że wywołują odpowiedni efekt terapeutyczny. Jednymi z lepiej przebadanych są na przykład Bifidobacterium animalis ssp. lactis BB-12 i Lactobacillus acidophilus LA-5® (oba obecne np. w Linex, probiotyku Trilac) i Lactobacillus rhamnosus GG (obecny w wielu różnych preparatach) [1, 2, 3].
Potencjalne korzyści ze stosowania probiotyków – układ pokarmowy
Ich lista jest naprawdę długa i coraz to nowsze badania naukowe dodają do nich kolejne pozycje.
Zacznijmy od efektów miejscowych w układzie pokarmowym – zapobiegają biegunkom, zaparciom i zatruciom (wspomagają odtruwanie organizmu, ograniczają wzrost bakterii chorobotwórczych). Wspomagają trawienie i nie tylko zwiększają dostępność wielu substancji odżywczych i minerałów, lecz także produkują dla nas witaminy (głównie z grupy B) i niektóre aminokwasy.
Łagodzą objawy nadwrażliwego jelita, chronią nabłonek jelit i wspomagają jego regenerację, działają przeciwzapalnie oraz zapobiegają nowotworowi jelita grubego. Działają przeciwgrzybiczo. Ale to nie wszystkie korzyści dla układu pokarmowego! W świetle ostatnich badań szczepy probiotyczne Bifidobacterium animalis ssp. lactis BB-12 i Lactobacillus acidophilus LA-5® (Linex, probiotyk Trilac)znaczniewspomagają eradykację Helicobacter pylori, łagodząc jednocześnie skutki antybiotykoterapii!
Czy probiotyki wspomagają inne układy?
Jeśli chodzi o działania ogólnoustrojowe, tych również jest wiele, co nie dziwi, jeśli zacząć od faktu, iż probiotyki są silnymi immunostymulatorami – mają ogromny wpływ na działanie układu odpornościowego naszego organizmu. Ma to znaczenie w profilaktyce i leczeniu wielu chorób, w tym alergii – nie tylko pokarmowych, lecz również… atopowego zapalenia skóry.
Szczepy o udowodnionym działaniu leczącym AZS to np. Bifidobacterium lactis ADO11 i Bifidobacterium animalis ssp. lactis BB-12 (Trilac, Linex). Ważnym działaniem ogólnoustrojowym probiotyków jest obniżanie poziomu cholesterolu, co zapobiega chorobom układu sercowo-naczyniowego. Niebagatelny okazuje się również wpływ probiotycznych szczepów na… nasz nastrój poprzez wpływ na układ nerwowy i usprawnianie pracy mózgu.
Wracając do działania miejscowego – nie należy zapominać o mikroflorze dróg rodnych, chroniącej ich nabłonek przed grzybicami, różnego rodzaju infekcjami (w tym według ostatnich badań również wirusowymi) i stanami zapalnymi [2, 3, 4].
Możliwe działania niepożądane po stosowaniu probiotyków
Dobra wiadomość – lista jest naprawdę krótka i ogranicza się do wzdęć i dyskomfortu brzusznego. Rzadko zdarzają się reakcje alergiczne – by zmniejszyć ryzyko, warto stosować probiotyki sprawdzonych marek będących na rynku od dłuższego czasu (np. Linex Forte, Trilac, Bactilac, Osłonik).
Problemem jest jednak stosowanie probiotyków u osób chorych lub z uszkodzonym nabłonkiem jelit – wtedy może dojść do powstania infekcji lub innych efektów ubocznych, które mogą być bardzo różne – konieczne są dalsze badania naukowe tego zagadnienia [3]. W tym przypadku, przed zastosowaniem należy skonsultować się z lekarzem.
- Ruszkowski J., Szewczyk A., Witkowski J.M., 2018, Przegląd doustnych prebiotyków, probiotyków, synbiotyków i postbiotyków dostępnych na polskim rynku aptecznym, Farm. Pol. 74(2): 114-122.
- Tokarz-Deptuła B., Śliwa-Dominiak J., Adamiak M., Deptuła W., 2015, Probiotyki a wybrane schorzenia u ludzi, Postępy Mikrobiologii 54(2): 133-140.
- Nowak A., Śliżewska K., Libudzisz Z., Socha J., 2010, Probiotyki – efekty zdrowotne, ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość 4(71): 20-36.
- Gliński Z., Grzegorczyk K., 2017, Probiotyki jako immunostymulatory w weterynarii i medycynie, Życie weterynaryjne 92(12):871-875.