Autoklawowanie to popularna i często stosowana metoda sterylizacji różnego rodzaju materiałów i sprzętów. Autoklawy wykorzystywane są obecnie w wielu branżach, jednak dominują one w różnego rodzaju laboratoriach oraz gabinetach lekarskich, kosmetycznych, weterynaryjnych czy studiach tatuażu. Duże odmiany tych urządzeń chętnie stosowane są w przemyśle spożywczym lub farmaceutycznym. Ich możliwości pozwalają jednak na użycie także w innych przypadkach.
Zastosowanie autoklawów
Wykorzystanie autoklawów jest bardzo szerokie. W branżach typowo badawczych urządzenia te wykorzystywane są w różnego rodzaju laboratoriach, począwszy od mikrobiologicznych, przez biotechnologiczne, farmaceutyczne, technologiczne aż do pracowni chemicznych, w których używa się ich do przeprowadzania niektórych reakcji chemicznych. Autoklawy stosowane są też w gabinetach dentystycznych, chirurgicznych, kosmetycznych i weterynaryjnych. Poza tym dostępne są także modele przemysłowe, stosowane w przemyśle spożywczym, zwłaszcza w zakładach przetwórstwa owocowo-warzywnego czy mięsnych. Wykorzystywane są tam one do pasteryzacji, sterylizacji lub innych obróbek technologicznych żywności o przedłużonej trwałości. Autoklawami nazywane są także urządzenia wykorzystywane do ciśnieniowej impregnacji drewna.
Najczęściej autoklaw kojarzy się z zabijaniem drobnoustrojów i jest to jak najbardziej zasadne skojarzenie. W autoklawach sterylizuje się podłoża do hodowli mikroorganizmów lub tkanek roślinnych i zwierzęcych in vitro, niektóre płyny analityczne stosowane w biologii lub biotechnologii, czy liczne narzędzia wykorzystywane w takich badaniach – jak pipety, końcówki pipet automatycznych, naczynia szklane i plastikowe pojemniki, wreszcie narzędzia. Po zakończonych badaniach lub analizach w autoklawach sterylizowane są zużyte podłoża i hodowle oraz nieuczynniane zużyte materiały analityczne. Urządzenia te stosowane są też do unieszkodliwiania odpadów medycznych lub weterynaryjnych, powstałych np. po zabiegach chirurgicznych, pielęgnacyjnych lub innych.
Kolejnymi elementami, które z reguły sterylizuje się w autoklawach, są różnego rodzaju narzędzia, zwłaszcza te stosowane w stomatologii, chirurgii czy kosmetyce. Są to przede wszystkim przedmioty metalowe, takie jak skalpele, zaciski, pęsety, a w przypadku gabinetów kosmetycznych czy fryzjerskich np. grzebienie lub nożyczki.
Autoklawy często wykorzystywane są do przeprowadzania testów wytrzymałości lub przyspieszonego starzenia różnych materiałów. Jest to możliwe dzięki odpowiednim programom, które pozwalają na utrzymanie w urządzeniu podwyższonego ciśnienia i temperatury nawet przez kilkadziesiąt godzin.
Na co należy zwracać uwagę w czasie użytkowania autoklawów?
W pierwszej kolejności warto zapoznać się z instrukcją obsługi zakupionego urządzenia. Pozwoli to na uniknięcie przykrych niespodzianek związanych z niewłaściwie przygotowanym materiałem do sterylizacji lub wyborem niewłaściwego programu pracy.
Narzędzia stalowe przed sterylizacją należy owinąć np. folią aluminiową lub włożyć do specjalnych toreb, aby uniknąć możliwego uszkodzenia komory, które może wystąpić na skutek oddziaływania między różnymi gatunkami metali wchodzącymi w skład ścian komory a tymi w sterylizowanych narzędziach. Owinięcie ich zabezpieczy je też przed kontaminacją mikroorganizmami pochodzącymi z powietrza już po zakończeniu procesu sterylizacji.
Do sterylizacji materiałów płynnych służą z kolei odpowiednie programy, które zapobiegają wytryśnięciu zawartości sterylizowanych pojemników (kolb, butli) do komory, a ponadto chronią użytkownika autoklawu przed poparzeniem sterylizowanymi płynami (poprzez uniemożliwienie otwarcia komory przed osiągnięciem przez te płyny określonej temperatury, np. 80 stopni Celsjusza).
Ze względu na szerokie możliwości zastosowania, autoklawy są nieodzownymi elementami wyposażenia laboratoriów, klinik i nie tylko.