Ksylitol (cukier brzozowy) uznawany jest za naturalny słodzik. W przeciwieństwie do białego cukru ma zdecydowanie niższy indeks glikemiczny oraz zawiera mniej kalorii. Właśnie z tego powodu jest polecany osobom ze zdiagnozowaną cukrzycą oraz tym, które chcą się pozbyć zbędnych kilogramów.
Ksylitol, nazywany też cukrem brzozowym, jest substancją pochodzenia naturalnego, uznawaną za znacznie zdrowszy zamiennik tradycyjnego cukru białego. Należy do grupy polioli, czyli tzw. alkoholi cukrowych.
Ksylitol – czym jest cukier brzozowy?
Ksylitol jest substancją, którą pozyskiwano się głównie z kory fińskiej brzozy – stąd właśnie nazwa cukier brzozowy, która obecnie może być nieco myląca. Dziś, na skalę przemysłową, uzyskuje się go głównie z kolb kukurydzy. W naturze, w niewielkich ilościach, występuje również w niektórych owocach, np. truskawkach, malinach, jagodach, ale także śliwkach czy gruszkach. Źródłem są też wybrane grzyby. Warto wiedzieć, że niewielkie ilości tego związku wytwarza ludzki organizm.
Ksylitol w kuchni jest jednym z popularniejszych zamienników białego cukru. Nie różni się od niego wyglądem i smakiem, chociaż po spożyciu czystej substancji, można wyczuć delikatny miętowy posmak. W rzeczywistości jest też znacznie słodszy, stąd można go stosować w mniejszych ilościach, aby osiągnąć ten sam efekt, co w przypadku stosowania białego cukru. Jako słodzik dostępny jest zazwyczaj w postaci skarmelizowanej, którą można zastosować do słodzenia napojów, np. herbaty czy kawy. Jego zaletą w kuchni jest również to, że wykazuje dużą odporność na działanie wysokich temperatur i nie traci przy tym swoich właściwości. Stąd też polecany jest do pieczenia ciast czy jako dodatek do przetworów owocowych.
Jest także składnikiem wielu produktów codziennego użytku, np. gum do żucia, past do zębów czy nawet sprayów do nosa.
Ksylitol zamiast cukru dla diabetyków
Ksylitol zbudowany jest zarówno z cząsteczek cukru, jak i alkoholu. Jego zaletą jest to, że w organizmie człowieka jest znacznie wolniej wchłaniany niż sacharoza, a przy tym proces ten odbywa się przy nieznacznym udziale insuliny. Stąd też spożycie cukru brzozowego nie powoduje nagłego wzrostu stężenia glukozy we krwi, a przez to nie stymuluje wydzielania insuliny, co jest szczególnie ważne w diecie osób ze zdiagnozowaną cukrzycą. Dodatkowo indeks glikemiczny ksylitolu jest znacznie niższy niż białego cukru (IG=8), co sprawia że poza mogą go także bezpiecznie stosować osoby cierpiące na insulinoodporność czy nietolerancję glukozy.
Zamiennik sacharozy jest pożądanym składnikiem diety, ponieważ zmniejsza łaknienie, w tym chęć na słodycze, a przy tym dostarcza do organizmu znacznie mniej kalorii (2,4 kcal/g, dla porównania biały cukier – 4 kcal/g), co jest kluczowe w walce ze zbędnymi kilogramami.
Ksylitol właściwości
Właściwości ksylitolu sprawiły, że zaczęto go stosować nie tylko w kuchni, ale również w innych produktach codziennego użytku. Jest m.in. składnikiem past do zębów. Badania potwierdziły, że pomaga zapobiegać próchnicy i zmniejsza ryzyko pozostałych chorób zębów i przyzębia. Ponadto szybko przywraca właściwe pH śliny. Obecnie rekomendowany jest jako zdrowy zamiennik cukru, który mogą spożywać dzieci, które narażone są na zwiększone ryzyko próchnicy. Substancja wchodzi w skład, poza pastami, również gum do żucia i płynów do płukania jamy ustnej.
Niektórzy praktykują płukanie jamy ustnej i gardła roztworem na bazie cukru brzozowego, ponieważ posiada on właściwości bakteriobójcze i wspomaga walkę np. z zapaleniem dziąseł. Dodatkowo, w przeciwieństwie do sacharozy, nie wpływa na rozwój grzybów czy drożdżaków w organizmie. Jego zaletą jest także wspomaganie przyswajania wapnia, przez co pozytywnie działa na mineralizację kości. Stosowanie cukru brzozowego zamiast białego może pomóc w przywróceniu utraconej wraz z wiekiem gęstości kości.
Ksylitol – czy może zaszkodzić?
Amerykański Urząd ds. Żywności i Leków (FDA – ang. Food and Drug Administration) uznał ksylitol za związek całkowicie bezpieczny dla organizmu, który nie wymaga przestrzegania maksymalnych dawek dziennego spożycia. Jednak dietetycy zalecają, aby jak pozostałe substancje, stosować cukier brzozowy z umiarem. Mimo że jest uznany za związek niskokaloryczny, o niskim indeksie glikemicznym, to jego nadmierne spożycie może prowadzić do biegunek, skurczów jelit o umiarkowanym natężeniu lub nadmiernego gromadzenia się gazów w jelitach. Mimo braku wskazań odnośnie maksymalnych dawek dziennego spożycia, to jednak każdy producent ma obowiązek zamieścić na opakowaniu informację, jeśli zawartość ksylitolu przekracza 10% masy danego produktu. Spożywanie go w dużych ilościach może powodować efekt przeczyszczający.